Ενότητα 1η: Επιμένουμε αντιοξειδωτικά
Τα αντιοξειδωτικά είναι το «κλειδί» για την παράταση της νεότητας και της ζωής. Ως αντιοξειδωτική χαρακτηρίζεται όποια ουσία μπορεί να καθυστερήσει ή να εμποδίσει την καταστροφική οξειδωτική δράση των ελευθέρων ριζών, που έχουν συσχετιστεί με την ανάπτυξη χρόνιων ασθενειών, όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αλλά και με τη διαδικασία της γήρανσης.
1. Βιταμίνη Α
Μπορούμε να τη βρούμε στο περιβάλλον σε 2 μορφές: ως ρετινόλη, κυρίως σε ζωικά τρόφιμα, και ως β-καροτίνη, που μετατρέπεται σε βιταμίνη Α και υπάρχει σε διάφορα φρούτα και λαχανικά με έντονο χρώμα (π.χ. στα καρότα).
Πώς μας βοηθά; Θεωρείται η βιταμίνη των ματιών, είναι αντιοξειδωτική και ενισχύει το ανοσοποιητικό.
Προσοχή: Η βιταμίνη Α (στη μορφή της ρετινόλης, δηλαδή από τα ζωικά τρόφιμα, όπως π.χ. το συκώτι, και όχι της β-καροτίνης, δηλαδή από τις φυτικές πηγές, όπως π.χ. το καρότο) σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να γίνει τοξική.
Οι καλύτερες πηγές: Συκώτι, καρότα, πιπεριές, βερίκοκα, χόρτα, σπανάκι, γλυκοπατάτες.
2. Βιταμίνη Ε Ονομάζεται αλλιώς και τοκοφερόλη από το τόκος (γέννα) και το ρήμα φέρω, επειδή όταν ανακαλύφθηκε συσχετίστηκε με την παρεμπόδιση του βρεφικού θανάτου.
Πώς μας βοηθά; Χάρη στις πολύ ισχυρές αντιοξειδωτικές της ιδιότητες, θεωρείται η βιταμίνη της νεότητας. Επίσης, σύμφωνα με μελέτες, η ανεπάρκειά της εξασθενεί το ανοσοποιητικό.
Οι καλύτερες πηγές: Ελαιόλαδο (στο οποίο η βιταμίνη Ε έχει και τη μεγαλύτερη θρεπτικότητα), φυτικά έλαια (π.χ. ηλιέλαιο, βαμβακέλαιο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο, φιστικέλαιο), αμύγδαλα, φιστίκια, χαβιάρι, νιφάδες βρόμης, κουκουνάρι, καρύδια, ραδίκια, ταχίνι, σουσάμι.
3. Βιταμίνη C Είναι από τις βιταμίνες που είναι απαραίτητες για να διατηρηθούμε στη ζωή. Καθώς ο οργανισμός μας δεν μπορεί να τη συνθέσει από μόνος του, πρέπει να την παίρνουμε από τις τροφές.
Πώς μας βοηθά; Έχει σημαντική αντιοξειδωτική δράση και παίζει καταλυτικό ρόλο στη σύνθεση του κολλαγόνου, την επούλωση των τραυμάτων, την προστασία του οργανισμού από τις μολύνσεις, την παραγωγή αιμοσφαιρίων, το μεταβολισμό του σιδήρου και την καλύτερη απορρόφησή του από το σώμα, την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, τη διατήρηση της καλής κατάστασης των αιμοφόρων αγγείων, των οστών και των δοντιών. Επιπλέον, μας προστατεύει από τον καρκίνο και τα καρδιαγγειακά.
Οι καλύτερες πηγές: Πιπεριά , μαϊντανός, ντομάτα, ακτινίδιο, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, παπάγια, φρέσκα κρεμμυδάκια, φράουλες, πορτοκάλια, λεμόνια, αρακάς, κουνουπίδι, πεπόνι, γκρέιπφρουτ, πράσα, μανταρίνια, κολοκυθάκια, σκόρδο, χόρτα, σπανάκι, μάνγκο, βατόμουρα, φραγκοστάφυλα, μαρούλι, μήλο, λάχανο.
4. Συνένζυμο Q10 Ονομάζεται αλλιώς και ουβικινόνη και είναι μία αντιοξειδωτική ουσία που βρίσκεται σε μικρές ποσότητες σε κάποιες τροφές, αλλά συντίθεται και σε πολλούς ιστούς του σώματος.
Πώς μας βοηθά; Παίζει ουσιαστικό ρόλο σε μία από τις βασικές μεταβολικές διεργασίες του σώματός μας, την αναπνοή των κυττάρων, καθώς και στη μετατροπή της ενέργειας που υπάρχει στις τροφές σε τέτοια μορφή (βιολογική) ώστε να μπορέσει ο οργανισμός μας να τη χρησιμοποιήσει. Επίσης, φαίνεται ότι μπορεί να βοηθά στην πρόληψη καρδιαγγειακών και νευρολογικών προβλημάτων.
Οι καλύτερες πηγές: Σόγια, λιπαρά ψάρια, μοσχάρι, δημητριακά ολικής άλεσης, κοτόπουλο, ξηροί καρποί, φυλλώδη λαχανικά, σουσάμι, έλαια.
Ενότητα 2η: Ζουμ στις πρωτεΐνες
Αν και πολλοί τις κατηγορούν και έχουν την τάση να τις απορρίπτουν συνολικά, οι πρωτεϊνούχες τροφές είναι απαραίτητες καθημερινά αλλά σε περιορισμένη ποσότητα, αφού μας δίνουν ουσίες εξαιρετικής σημασίας. Άλλωστε, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι μιλάμε για τα πολύτιμα ψάρια και θαλασσινά, το παραδοσιακό μας γιαούρτι και τα τυριά και, βέβαια, το κρέας της Κυριακής και των γιορτών στη μεσογειακή διατροφή.
1. Φώσφορος Είναι το δεύτερο πιο διαδεδομένο μέταλλο στον οργανισμό μετά το ασβέστιο.
Πώς μας βοηθά; Συμβάλλει στην καλή υγεία των δοντιών και των οστών και σε διάφορες διεργασίες του οργανισμού, σε συνέργεια με το ασβέστιο, γι’ αυτό και οι ημερήσιες ανάγκες μας σε φώσφορο είναι ανάλογες με εκείνες σε ασβέστιο, καθώς αν είναι χαμηλά τα επίπεδα του ενός ή του άλλου, είναι μειωμένες οι δράσεις και των δύο.
Οι καλύτερες πηγές: Πασατέμπο, ηλιόσποροι, ταχίνι, γαλακτοκομικά, ψάρια, φιστίκια, βρόμη, κουκουνάρι, λιναρόσπορος, αμύγδαλα, καρύδια, συκώτι, θαλασσινά.
2. Βιταμίνη D Μικρές μόνο ποσότητές της παίρνουμε από τη διατροφή μας, γιατί πρόκειται για μια βιταμίνη που συνθέτει ο οργανισμός μας με τη βοήθεια του ήλιου.
Πώς μας βοηθά; Είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από τον οργανισμό (που με τη σειρά τους είναι υπεύθυνα για την καλή υγεία των οστών και των δοντιών μας) και βοηθά στην καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού και του μυϊκού συστήματος, αλλά και πιθανώς προστατεύει από κάποιες μορφές καρκίνου (π.χ. του παχέος εντέρου).
Οι καλύτερες πηγές: Γαλακτοκομικά, αυγά, λιπαρά ψάρια (π.χ. σαρδέλα, σολομός, σκουμπρί), θαλασσινά (π.χ. στρείδια).
3. Βιταμίνες του συμπλέγματος Β
Είναι δύσκολο να λείψουν στους κατοίκους του ανεπτυγμένου κόσμου (εκτός αν κάποιος πάσχει από αλκοολισμό), καθώς βρίσκονται σε πάρα πολλές τροφές, κυρίως τις πρωτεϊνούχες. Πρόκειται για τις βιταμίνες Β1 (θειαμίνη), Β2 (ριβοφλαβίνη), Β3 (νιασίνη), Β5 (παντοθενικό οξύ), Β6 (πυριδοξίνη) Β9 (φυλλικό οξύ) και Β12 (κυανοκοβαλαμίνη).
Πώς μας βοηθούν; Συμμετέχουν στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών για την παραγωγή ενέργειας. Επίσης, θεωρούνται οι βιταμίνες του νευρικού συστήματος.
Οι καλύτερες πηγές: Πρωτεϊνούχες τροφές, ξηροί καρποί (π.χ. ηλιόσποροι, φιστίκια, αμύγδαλα), δημητριακά (π.χ. βρόμη, νιφάδες πρωινού από καλαμπόκι).
4. Ασβέστιο Είναι το πιο διαδεδομένο μέταλλο στον οργανισμό και το 99% από αυτό βρίσκεται στα οστά και τα δόντια.
Πώς μας βοηθά; Έχει καταλυτική σημασία για την καλή υγεία των οστών και των δοντιών, αλλά και για διάφορες μεταβολικές λειτουργίες του
οργανισμού.
Οι καλύτερες πηγές: Γαλακτοκομικά. Από τα τυριά εξαιρετικά πλούσια είναι η παρμεζάνα και η γραβιέρα.
5. Σίδηρος Είναι το σημαντικότερο μέταλλο για τον οργανισμό, αφού είναι καταλυτικός για την παραγωγή ενέργειας.
Πώς μας βοηθά; Ο κύριος ρόλος του είναι να μεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς του σώματος.
Οι καλύτερες πηγές: Κόκκινο κρέας (κυρίως το συκώτι, το μοσχάρι και μετά το αρνί, το κουνέλι, το χοιρινό και τα πουλερικά), ξηροί καρποί, δημητριακά, αυγά, θαλασσινά. Από τις φυτικές του πηγές (π.χ. φακές, σπανάκι), ο σίδηρος απορροφάται καλύτερα όταν συνδυάζεται με βιταμίνη C και πρωτεΐνες.
6. Ψευδάργυρος Είναι ένα πολύ σημαντικό ιχνοστοιχείο με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Πώς μας βοηθά; Είναι στενά συνδεδεμένος με τη σωστή δράση της ινσουλίνης, την ίαση πληγών και την καλή λειτουργία του αναπαραγωγικού καθώς και του ανοσοποιητικού συστήματος.
Οι καλύτερες πηγές: Θαλασσινά, ταχίνι, κρέατα, ξηροί καρποί, πουλερικά, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια.
7. Σελήνιο Ένα ζωτικής σημασίας ιχνοστοιχείο για τον οργανισμό που λειτουργεί συνεργικά με τη βιταμίνη Ε και έχει σημαντικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Πώς μας βοηθά; Διατηρεί υγιές το δέρμα και βοηθά το αναπαραγωγικό σύστημα, ενώ θεωρείται ότι έχει αντικαρκινικές ιδιότητες και ότι αποτοξινώνει τον οργανισμό από ουσίες όπως ο καπνός, το αλκοόλ κλπ.
Οι καλύτερες πηγές: Πρωτεϊνούχα τρόφιμα (συκώτι, νεφρά, ψάρια, κρέας, θαλασσινά, πουλερικά, γαλακτοκομικά, αυγά), αλλά και τα φρούτα και τα λαχανικά, ανάλογα με το χώμα στο οποίο έχουν μεγαλώσει.
8. Αμινοξέα Πρόκειται για μια κατηγορία ενώσεων -από τις οποίες αποτελούνται οι πρωτεΐνες- με κυριότερες την τυροσίνη και την τρυπτοφάνη, οι οποίες αποτελούν πρόδρομες ουσίες για ορμόνες-νευροδιαβιβαστές (την ντοπαμίνη και τη σεροτονίνη) του εγκεφάλου, βασικές για τη ρύθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Επίσης, η λευκίνη (αντικαταβολικό αμινοξύ) είναι ένα αμινοξύ που έχει βρεθεί ότι μειώνει τον καταβολισμό (έκπτωση) των μυΐκών ιστών που επέρχεται με το γήρας.
Πώς μας βοηθούν; Συμβάλλουν στη βελτίωση της διάθεσης, στην καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου και είναι σημαντική πηγή ενέργειας.
Οι καλύτερες πηγές: Προϊόντα ζωικής προέλευσης (με κυριότερα το κρέας και τα γαλακτοκομικά), σοκολάτα.
Τα πολύτιμα ω-3
Πρόκειται για μια κατηγορία «καλών» πολυακόρεστων λιπαρών που είναι σημαντικά για την υγεία μας, αλλά καθώς δεν μπορεί να τα συνθέσει ο οργανισμός μας, πρέπει να τα προσλαμβάνουμε από την τροφή μας. Στα ω-3 λιπαρά οξέα ανήκουν το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA), που βρίσκονται κυρίως σε ψάρια και θαλασσινά, και το α-λινολενικό οξύ (ALA), που περιέχεται σε σπόρους, χόρτα και λαχανικά, όπως ο λιναρόσπορος, η αντράκλα και το μπρόκολο.
Πώς μας βοηθούν; Τα ω-3 φαίνεται ότι συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ, προστατεύουν την καρδιά (χάρη στην αντιθρομβωτική τους δράση), ρυθμίζουν την πίεση και το σάκχαρο του αίματος, τονώνουν τη μνήμη. Επίσης, τους αποδίδονται αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, δρουν αντικαρκινικά (κυρίως όσον αφορά στον καρκίνο του μαστού και του προστάτη), καταπολεμούν τις φλεγμονές (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα), είναι ευεργετικά και για το άσθμα.
Οι καλύτερες πηγές: Λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, τόνος, γαύρος, σκουμπρί, σαρδέλα). Επίσης, περιέχονται και σε φυτικά τρόφιμα, όπως ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο, τα καρύδια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. το σπανάκι).
Ενότητα 3η: Περνάμε με πράσινο
Και ποιος δεν έχει ακούσει ότι το μπρόκολο, το σπανάκι και γενικά τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά μπορούν να ευεργετήσουν την υγεία; Ορίστε και η απόδειξη:
1. Βιταμίνη Κ
Δεν προέρχεται τόσο από τα τρόφιμα όσο συντίθεται στον οργανισμό, αν και ο σύγχρονος άνθρωπος με την κακής ποιότητας διατροφή του δυσκολεύεται συχνά να τη συνθέσει.
Πώς μας βοηθά; Συμβάλλει στην πήξη του αίματος και στη διατήρηση γερών οστών και δοντιών.
Προσοχή: Όσοι παίρνουν αντιπηκτική αγωγή είναι σκόπιμο να αποφεύγουν σκευάσματα ή τρόφιμα που την περιέχουν σε μεγάλη ποσότητα, γιατί υπάρχει κίνδυνος να μειωθεί η δράση της φαρμακευτικής τους αγωγής.
Οι καλύτερες πηγές: Μπρόκολο, χόρτα, λάχανο, μαϊντανός, σπαράγγια, μαρούλι, σπανάκι, κουνουπίδι, παντζάρια, σογιέλαιο. 2
. Φυλλικό οξύ ή βιταμίνη Β9
Απομονώθηκε πρώτα από τα φύλλα του σπανακιού, στα οποία και οφείλει το όνομά του.
Πώς μας βοηθά; Θεωρείται ότι προστατεύει από τα καρδιαγγειακά και ότι βοηθά στη δημιουργία κυττάρων.
Οι καλύτερες πηγές: Συκώτι, βρόμη, νιφάδες πρωινού από καλαμπόκι, λιναρόσπορος, φασόλια, φακές, ηλιόσποροι, φιστίκια, σπανάκι, ρεβίθια, μαρούλι, σπαράγγια.
3. Σουλφοραφάνη και ινδόλη 3C
Είναι φυτικές χημικές ουσίες που απελευθερώνονται με τη μάσηση.
Πώς μας βοηθούν; Θεωρείται ότι προστατεύουν από την εμφάνιση διάφορων μορφών καρκίνου, κυρίως του μαστού, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του στομάχου. Επίσης, προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα και ενισχύουν το ανοσοποιητικό.
Οι καλύτερες πηγές: Μπρόκολο και τα υπόλοιπα σταυρανθή λαχανικά (π.χ. λάχανο, κουνουπίδι).
Ενότητα 4η: Ώρα για τσάι, κρασί και σοκολάτα!
Κάτι ξέρουν οι Άγγλοι που δεν αλλάζουν το απογευματινό τους τσάι με τίποτε, οι λαοί της Ανατολής που πίνουν καθημερινά λευκό και πράσινο τσάι, οι Γάλλοι που συνοδεύουν με λίγο κρασί όλα τα γεύματά τους και, βέβαια, οι Βέλγοι που είναι περήφανοι για τις σοκολάτες τους. Καιρός είναι -αν δεν το ’χουμε κάνει ακόμα- να τα υιοθετήσουμε και εμείς οι Έλληνες.
1. Κατεχίνες
Είναι μια ομάδα εξαιρετικά δραστικών ενώσεων οι οποίες ανήκουν στην οικογένεια των φλαβονοειδών (μια υποκατηγορία των φαινολικών ενώσεων), που προστατεύουν τα κύτταρα του δέρματος από την οξείδωση, δηλαδή τη γήρανση.
Πώς μας βοηθούν; Εμφανίζουν αξιοσημείωτες αντιοξειδωτικές ιδιότητες και μάλιστα φαίνεται ότι η βιοδραστικότητα των ουσιών αυτών αφορά κυρίως το καρδιαγγειακό σύστημα, την εγκεφαλική λειτουργία και την ενεργοποίηση του μεταβολισμού (και κατ’ επέκταση τον έλεγχο του βάρους).
Οι καλύτερες πηγές: Η κύρια πηγή τους είναι το τσάι -κυρίως το πράσινο και το λευκό-, το οποίο περιέχει πληθώρα φαινολικών ενώσεων, με τις κατεχίνες να αποτελούν τη σημαντικότερη ομάδα. Επίσης, σε μικρότερη ποσότητα, τις βρίσκουμε στο κρασί, το μήλο, το σταφύλι και σε μεγάλες ποσότητες στη μαύρη σοκολάτα.
2. Ρεσβερατρόλη
Ανήκει στην οικογένεια των φυτοαλεξινών και είναι το φυσικό αντιβιοτικό που παράγουν τα φυτά για την προστασία τους, το οποίο έχει αντιοξειδωτική δράση.
Πώς μας βοηθά; Φαίνεται ότι παρέχει καρδιαγγειακή προστασία, μειώνει τη συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων και επίσης της αποδίδονται αντιφλεγμονώδεις και αντικαρκινικές ιδιότητες.
Οι καλύτερες πηγές: Σταφύλια, μούρα, πευκοβελόνες, ευκάλυπτος, φιστίκια, φασόλια.
3. Τανίνες
Πρόκειται για αντιοξειδωτικές φαινόλες που δίνουν στο κόκκινο κρασί τη χαρακτηριστική στυφή γεύση του και το έντονο χρώμα του.
Πώς μας βοηθούν; Θεωρείται ότι έχουν καρδιοπροστατευτική και αντικαρκινική δράση και ενισχύουν το ανοσοποιητικό.
Οι καλύτερες πηγές: Σταφύλια, τσάι, κρασί.
Ενότητα 5η: Βάζουμε χρώμα
Είναι υπεύθυνες για το έντονο χρώμα των λουλουδιών και των καρπών που τις περιέχουν και, από ό,τι μας αποκαλύπτουν οι επιστήμονες, μας χαρίζουν καλή υγεία και ομορφιά.
1. Λουτεΐνη Πρόκειται για ένα καροτενοειδές με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
Πώς μας βοηθά; Έχει φανεί ότι προστατεύει από την εμφάνιση καρκίνου των ωοθηκών και του οισοφάγου και ότι σε συνδυασμό με το καροτενοειδές ζεαξανθίνη φαίνεται ότι προφυλάσσουν τα μάτια από τον καταρράκτη και την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ασθένεια που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην τύφλωση).
Οι καλύτερες πηγές: Σπανάκι, κρόκος αυγού, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ακτινίδιο.
Σημείωση: Για να αυξήσουμε την απορρόφηση της λουτεΐνης, μπορούμε να προσθέσουμε ελαιόλαδο, καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι τα λιπαρά ευνοούν την απορρόφηση αυτού του καροτενοειδούς.
2. Ανθοκυανίνες Οι ανθοκυανίνες είναι φλαβονοειδή με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Πρόκειται για ουσίες στις οποίες οφείλουν το ζωηρό κόκκινο, μοβ, μπλε ή βιολετί χρώμα τους οι διάφοροι καρποί (π.χ. τα κεράσια), αλλά και τα άνθη που τις περιέχουν.
Πώς μας βοηθούν; Έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, προστατεύουν τα κύτταρα του σώματος από τη φθορά και ενισχύουν την αντιοξειδωτική άμυνα του δέρματος.
Οι καλύτερες πηγές: Κεράσια, δαμάσκηνα, φράουλες, κόκκινα σταφύλια, ρόδι, διάφορες ποικιλίες μούρων.
3. Προανθοκυανιδίνες Είναι φλαβονοειδή με αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Πώς μας βοηθούν; Ανήκουν στις ουσίες με ουσιαστική συμβολή στη διατήρηση της ακεραιότητας των αγγείων. Προάγουν την ελαστικότητα των ιστών, την περιφερική κυκλοφορία, επιδιορθώνουν το κολλαγόνο, ενώ παράλληλα εμφανίζουν και έντονη αντιφλεγμονώδη δράση.
Οι καλύτερες πηγές: Σταφύλι, πευκοβελόνες, εσπεριδοειδή, σοκολάτα.
4. Λυκοπένιο Ανήκει στην κατηγορία των φωτοχημικών. Είναι ένα καροτενοειδές που χαρίζει στην ντομάτα το χρώμα της.
Πώς μας βοηθά; Έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, ενώ έχει συνδεθεί με την προστασία από τα καρδιαγγειακά και από διάφορες μορφές καρκίνου (π.χ. του προστάτη, του παχέος εντέρου, του μαστού, των ωοθηκών κ.ά.). Επίσης, η επαρκής πρόσληψη λυκοπενίου προστατεύει και την επιδερμίδα μας από τον ήλιο.
Οι καλύτερες πηγές: Ντομάτα και όλα τα παράγωγά της (π.χ. σάλτσες), καθώς και όλα τα φρούτα και τα λαχανικά που έχουν έντονο ροζ ή κόκκινο χρώμα (π.χ. παπάγια, ροζ γκρέιπφρουτ, καρπούζι). Καλό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι το λυκοπένιο απορροφάται καλύτερα όταν συνδυάζεται με λίπη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου