Δεντρολίβανο (Rosmarinus Officinalis) για την μνήμη.....

«Δροσιά της θάλασσας», rosmarinus, το αρισμαρί ή δεντρολίβανο ή λιβανόδενδρο, είναι ένα κατεξοχήν μεσογειακό βότανο που σχηματίζει πολυετείς αειθαλείς θάμνους που φθάνουν μέχρι το 1,5 μέτρο ύψος. Τα φύλλα του είναι βελονοειδή στενά σκουροπράσινα και τα άνθη του μικρά ελαφρώς γαλάζια-μωβ. 

Το δεντρολίβανο χρησιμοποιείται συστηματικά από το 500 π.Χ. Σύμφωνα με το μύθο η Αφροδίτη καλύφθηκε με δεντρολίβανο μετά την ανάδυσή της από τη θάλασσα. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν αναγνωρισμένο σαν βότανο που είχε την ικανότητα να βελτιώνει το μυαλό και την μνήμη για αυτό και συχνά φορούσαν στεφάνια του σε εξεταζόμενους μαθητές. Κατά τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα το φυτό συνδέθηκε με τον έρωτα και τις μάγισσες και αποτελούσε συστατικό ερωτικών φίλτρων. Ήταν ακόμα συστατικό του ξιδιού των τεσσάρων κλεφτών, ένα ξίδι με βότανα που πιστευόταν ότι έδιωχνε την πανούκλα. Αναφέρεται ότι αφέψημα δεντρολίβανου, κέδρου και τερβινθίνης ήταν ένα ελιξίριο νεότητας, που ονομαζόταν το νερό της βασίλισσας της Ουγγαρίας. Στα νοσοκομεία παλιά έκαιγαν δεντρολίβανο για να απολυμαίνουν τον αέρα. Εξαιτίας του διακριτικού του αρώματος το δενδρολίβανο απέκτησε τη φήμη του σύμβολου της θύμησης. Χρησιμοποιήθηκε σε κηδείες και στη διακόσμηση τάφων για να θυμίζει ότι δεν ξεχνιούνται οι εκλιπόντες. Χρησιμοποιήθηκε ακόμα και σε γάμους για να θυμίζει στους νεόνυμφους να μην ξεχνούν τους όρκους τους. Έτσι συμβολίζει ακόμα τη φιλία και την πίστη στις σχέσεις.

Ένα αρκετά δημοφιλές βότανο στη μεσογειακή κουζίνα, συνοδεύει τέλεια τα ψητά κρέατα εξαιτίας του ιδιαίτερου και δυνατού αρώματος και επιπλέον, βοηθά την υγεία μέσω της γνωστής αντιμικροβιακής δράσης του. Το βότανο αυτό περιέχει πολλές φαρμακευτικές ουσίες όπως το καρνοσικό και το ροσμαρινικό οξύ, καρνισόλη και ροσμανόλη καθώς επίσης και πολλά αντιοξειδωτικά. Έχει δειχτεί να έχει έντονη αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση ενώ πρόσφατες μελέτες αναφέρουν και αντικαρκινική δράση. Παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως αντισπασμωδικό, αντιασθματικό, κατά της αϋπνίας, της ζαλάδας, της γρίπης, της τριχόπτωσης, των ρευματισμών και της αναιμίας. Είναι εξαιρετικό τονωτικό καθώς βοηθάει στην υπερκόπωση και στην αδυναμία ενώ φαίνεται να διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος προς τον εγκέφαλο βελτιώνοντας έτσι τη συγκέντρωση και τη μνήμη. Είναι χρήσιμο για τους νευρικούς πονοκεφάλους και τις ημικρανίες. Ανεβάζει τη διάθεση και είναι χρήσιμο σε περιπτώσεις κατάθλιψης.

Τελευταία, πολύς λόγος γίνεται στην επιστημονική κοινότητα με αφορμή το δεντρολίβανο και συγκεκριμένα το καρνοσικό οξύ (carnosic acid, CA) που περιέχει, καθώς αυτό το οξύ φαίνεται να προσδίδει στο φυτό τις γνωστές αντιοξειδωτικές του ιδιότητες. Το καρνοσικό οξύ προστατεύει τον εγκέφαλο από τα εγκεφαλικά και τη νευροεκφύλιση λόγω των τοξικών ελεύθερων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες σχετίζονται με τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος Alzheimer αλλά και με τη φυσιολογική γήρανση των εγκεφαλικών κυττάρων. Κατά συνέπεια, δεν είναι τυχαίο που από την αρχαιότητα το φυτό θεωρείται φυσικό ενισχυτικό της μνήμης καθώς δρα αναστέλλοντας τη δράση των τοξικών ελεύθερων ριζών. Επίσης, έχει πλέον δειχτεί πως διεγείρει τη σύνθεση του κύριου νευρικού αυξητικού παράγοντα, του NGF (Nerve Growth Factor), ένας παράγοντας που βοηθά στην αντιμετώπιση της βλάβης και του θανάτου των κυττάρων στη νόσο Alzheimer. Άλλες μελέτες έχουν δείξει τις άμεσες νευροπροστατευτικές δράσεις του καρνοσικού οξέος σε πειραματικά μοντέλα της νόσου Alzheimer, όπου το καρνοσικό οξύ μείωσε τα επίπεδα θανάτου των νευρώνων του ιππόκαμπου σε αρουραίους στους οποίους οι ερευνητές είχαν κάνει ένεση με Αβ-αμυλοειδές, τοξικό πεπτίδιο υπεύθυνο για τη νόσο Alzheimer (Azad et al., 2010). Οι Kayashima και Matsubara το 2012 έδειξαν επίσης την antiangiogenic,( αντιαγγειογενετική) δράση του οξέος, η οποία δρα νευροπροστατευτικά, ενώ έχει επίσης σχετιστεί με τη νόσο του Parkinson, καθώς σε μία μελέτη φάνηκε να μειώνει τα επίπεδα του θανάτου των ντοπαμινεργικών νευρώνων και θεωρείται πως δρα σαν σωσίβια λέμβος έναντι των διαφόρων νευροτοξινών (Park et al., 2008).

Οι νευροεκφυλιστικές νόσοι όπως η νόσος Alzheimer, είναι ασθένειες οι οποίες χαρακτηρίζονται από τον εκφυλισμό νευρικών κυττάρων με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η λειτουργία του οργανισμού ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου στην οποία συμβαίνει ο εκφυλισμός. Η νόσος Alzheimer χαρακτηρίζεται από άνοια, δηλαδή έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων του ατόμου, κατ’ αρχήν της μνήμης και της κρίσης, του λόγου, της προσωπικότητας με συνέπεια τη σταδιακή έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας. Είναι η συχνότερη μορφή άνοιας (60 % του συνόλου) από την οποία πάσχουν 160.000 άνθρωποι στην Ελλάδα, 7.300.000 στην Ευρώπη και 35.000.000 σ’ όλο τον κόσμο. Εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, σπάνια σε ηλικίες 50-65, ενώ είναι πολύ σπάνια σε ηλικίες μικρότερες των 50 ετών. Η διάγνωση της νόσου τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί θεαματικά και αυτό οφείλεται είτε στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής είτε στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κοινού (συγγενών και γιατρών) σχετικά με το πρόβλημα. Η νόσος αυτή θεωρείται πως είναι ασθένεια που επηρεάζει άμεσα τους συγγενείς των ασθενών καθώς αυτοί επωμίζονται την ευθύνη αυτών και είναι συχνά τα φαινόμενα της κατάθλιψης στα άτομα τα οποία φροντίζουν ασθενείς με άνοια. Η θεραπεία της νόσου δεν είναι ριζική, προσπαθούμε να αναστείλουμε την πορεία αυτής και να ανακάμψουμε την εξέλιξή της, κάνοντας συγχρόνως προσπάθειες για καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών. Η θεραπεία της άνοιας κρίνεται απαραίτητη καθώς στο μέλλον ο αριθμός των ηλικιωμένων που θα πάσχουν, συνεχώς θα αυξάνεται.

Η αποδεδειγμένη αντιοξειδωτική δράση των διαφόρων συστατικών του δεντρολίβανου το καθιστά ένα μοναδικό βότανο και απαραίτητο συμπλήρωμα των φαγητών, καθώς οι ικανότητες αυτές είναι πάρα πολύ χρήσιμες στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου, βοηθώντας και ενισχύοντας τη μνήμη αλλά και αναστέλλοντας τη φυσιολογική γήρανση αυτού. Ακόμα και αν η κατασκευή φαρμακευτικών σκευασμάτων αργήσει, το φυτό αυτό βρίσκεται σε αφθονία γύρω μας, οπότε μέχρι τότε, μπορούμε άφοβα να χαρούμε τις ευεργετικές του ιδιότητες, είτε προσθέτοντας το άμεσα στο φαγητό μας, είτε πίνοντας το αφέψημα αυτού. Η κατανάλωσή του θα πρέπει να γίνεται με μέτρο καθώς σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση ενώ δε συνίσταται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.

Άλλες Θεραπευτικές Ιδιότητες
Το δεντρολίβανο αναζωογονεί τον κουρασμένο οργανισμό και βελτιώνει την ροή αίματος προς τον εγκέφαλο με σποτέλεσμα την καλύτερη αυτοσυγκέντρωση και την καλύτερη μνήμη. Θεωρείται ότι καθαρίζει το αίμα και είναι ευεργετικό σε προβλήματα της αναπνοής και του άσθματος. Χρησιμοποιείται για τις αιμοροΐδες, την αναιμία, το άσθμα, την αϋπνία, τη γρίπη, τη δυσεντερία, τη δυσπεψία, τις ζαλάδες, τον κοκκύτη, τις λιποθυμίες, τα πρηξίματα, τη τριχόπτωση, την υστερία και την ωτίτιτιδα.

Τρόποι χρήσης

• Για τις αιμοροΐδες παρασκευάστε πολτό απο τις ανθισμένες κορυφές του φυτού και εφαρμόστε τοπικά με τη μορφή καταπλάσματος. 
• Για την αναιμία παρασκευάστε έγχυμα απο τις ανθισμένες κορυφές του φυτού βάζοντας 10-20 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 2-3 κουταλιές την ημέρα. 
• Για το άσθμα παρασκευάστε αφέψημα φύλλων ή ανθέων βάζοντας 20-30 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 1-2 κουταλιές την ημέρα. 
• Για τις αϋπνίες φτιάξτε αφέψημα φύλλων ή ανθισμένων κορυφών βάζοντας 20-30 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε ένα φλυτζάνι του τσαγιού κάθε βράδυ. 
• Για τη γρίπη παρασκευάστε έγχυμα απο τις ανθισμένες κορυφές του φυτού βάζοντας 5-15 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 1-2 φλυτζάνια του τσαγιού την ημέρα ή κάντε εισπνοές ατμών του αφεψήματος. 
• Για τη δυσεντερία παρασκευάστε αφέψημα ρίζας βάζοντας 20-50 γρ σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 1-2 φλυτζάνια του τσαγιού την ημέρα. 
• Για τη δυσπεψία και τις λιποθυμίες παρασκευάστε έγχυμα απο τις ανθισμένες κορυφές του φυτού βάζοντας 10-15 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 1-2 φλυτζάνια του τσαγιού την ημέρα. 
• Για τις ζαλάδες παρασκευάστε πολτό ανθέων με ζάχαρη και λαμβάνετε 1-2 κουταλιές της σούπας την ημέρα. 
• Για τα πρηξίματα παρασκευάστε αφέψημα φύλλων βάζοντας 30-50 γρ. σε ένα λίτρο νερού και κάντε εντριβές στην πάσχουσα περιοχή.
• Για τη τριχόπτωση φτιάξτε αφέψημα βάζοντας 50-100 γρ. σε ένα λίτρο νερού και μετά το λούσιμο ξεπλύντε το τριχωτό της κεφαλής. 
• Για την υστερία παρασκευάστε αφέψημα φύλλων ή ανθισμένων κορυφών χρησιμοποιώντας 20-30 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνετε 2-3 φλυτζάνια του τσαγιού ημερησίως. 
• Για την ωτίτιδα φτιάξτε χυμό απο τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιώντας 1-2 σταγόνες μέσα στο αυτί.